Znieczulenie do zabiegów z zakresu chirurgii plastycznej najczęściej wykonuje się u osób zdrowych i aktywnych. Dlatego, poza zapewnieniem bezpieczeństwa i zniesieniem bólu, musimy umożliwić im jak najszybszy powrót sprawności psychofizycznej. Znieczulenia wykonuję zgodnie z obowiązującymi standardami dotyczącymi kwalifikacji zawodowych i wyposażenia stanowiska anestezjologicznego.

ZNIECZULENIE MIEJSCOWE

Większość zabiegów plastycznych, zwłaszcza tych drobnych, wykonywana jest w znieczuleniu miejscowym. Dotyczy to zmian na powierzchni skóry i w tkance podskórnej takich jak korekcja powiek, uszu, usuwanie blizn, tatuaży, znamion i innych zmian. Polega ono na wprowadzeniu przez chirurga cienką igłą w miejsce operowane środka miejscowo znieczulającego. Jest to w większości przypadków wystarczające znieczulenie, dające dobre zniesienie bólu, przy całkowicie zachowanej świadomości. Jest również znakomitym uzupełnieniem znieczulenia ogólnego, powodującym zmniejszenie ilości podawanych leków anestezjologicznych, a tym samym szybszy powrót pełnej sprawności.

W niektórych przypadkach (np. w „lęku przed igłą”, klaustrofobii przy zabiegach na twarzy, braku współpracy, co dotyczy głównie dzieci), dodatkowo przed znieczuleniem miejscowym stosujemy premedykację, czyli podanie różnymi drogami środków uspokajających, przeciwlękowych i ograniczających świadomość. W wybranych przypadkach do znieczulenia miejscowego możemy zastosować również dożylną analgosedację, czyli podanie leków przeciwbólowych i uspokajających, połączoną z monitorowaną opieką anestezjologiczną.

Pewną odmianą znieczulenia miejscowego, w warunkach polskich wykonywaną wyłącznie przez anestezjologów, jest znieczulenie regionalne. Polega na podawaniu  środka znieczulenia miejscowego w okolicę korzonków lub splotów nerwowych i spowodowanie znieczulenia wybranych regionów ciała. Jednak w zakresie chirurgii plastycznej, ze względu na długi czas trwania blokady ruchowej i jeszcze dłuższy współczulnej, takie procedury wykonywane są praktycznie tylko w warunkach szpitalnych.

Znieczulenie miejscowe, ze względu na występujące reakcje alergiczne oraz kardio- i neurotoksyczność stosowanych środków, nie jest wolne od powikłań. Ich ilość i nasilenie jest porównywalne do powikłań występujących w znieczuleniu ogólnym. Najgroźniejszym powikłaniem po środkach znieczulenia miejscowego jest nagłe zatrzymanie krążenia oporne na standardowe czynności resuscytacyjne, wymagające dodatkowo  podawania dożylnie środka wiążącego cząsteczki leku znieczulającego, które blokują serce. W swojej praktyce mam możliwość wykonania tej ratującej życie procedury opisanej na www.lipidrescue.org.

ZNIECZULENIE DOŻYLNE

Jest stosowane przez lekarza anestezjologa i jest podstawowym znieczuleniem w większości zabiegów plastycznych. Polega na stałym, dożylnym podawaniu przez precyzyjne pompy infuzyjne krótko działających leków nasennych i przeciwbólowych w dawce dostosowanej do pacjenta. W trakcie takiego znieczulenia pacjent oddycha samodzielnie mieszanką tlenowo-powietrzną podawaną pod niewielkim ciśnieniem do jamy nosowo-gardłowej przez specjalne rurki lub maski. Ten mało inwazyjny sposób znieczulenia powoduje szybki powrót świadomości, sprawności fizycznej i dobry stan ogólny po zaprzestaniu wlewu dożylnego leków. Jednak mimo to pełna pamięć zdarzeń wraca nawet po kilku godzinach, a pełna sprawność psychofizyczna, umożliwiająca samodzielne prowadzenie samochodu, pracę ze sprzętem mechanicznym lub podejmowanie czynności prawnych, wymaga nawet dobowego wypoczynku.

Bezpośrednio po tym znieczuleniu można napić się czystych płynów w rozsądnej ilości i po kilku godzinach zjeść pierwszy lekki posiłek.  Wymioty raczej są rzadkością i dotyczą głównie osób po plastyce piersi, ze względu na uciskający i ograniczający wentylację opatrunek, oraz u osób po zabiegach na jamie ustno-nosowej (np. plastyka nosa) ze względu na odruchowe połykanie sączącej się krwi w czasie i po zabiegu. Pomimo tego, w mojej praktyce wszyscy pacjenci z wyprzedzeniem otrzymują leki zmniejszające nudności i wymioty, zgodnie z algorytmem The Society of Ambulatory Anesthesia. Również każdy pacjent otrzymuje antybiotyk o szerokim spektrum działania i pozajelitowo lek przeciwbólowy poprawiający komfort i bezpieczeństwo po zabiegu.

W trakcie zabiegu chronimy pacjenta przed utratą ciepła i stosujemy specjalny materac chroniący przed konsekwencjami kilkugodzinnego ucisku podłoża na ciało. Po zabiegu każdy pacjent może być przewieziony przez towarzyszącą osobę do domu i może tam przez kilka godzin wymagać pomocy i nadzoru w wykonywaniu czynności życiowych. Znieczulenie to, ze względu na kwalifikację personelu, stosowane procedury i leki, stałe monitorowanie czynności życiowych i odpowiedni dobór pacjenta do zabiegu, uznawane jest za postępowanie bezpieczne i komfortowe w porównaniu do stosowanych wcześniej znieczuleń.

ZNIECZULENIE OGÓLNE

Jest prowadzone przez lekarza anestezjologa, wymaga specjalnej aparatury (aparatu do znieczulenia) i może być przeprowadzone u pacjentów wymagających nadzoru medycznego nawet do 24 godzin od chwili objęcia opieką.  Jest również, ze względu na sprzęt i stosowane leki, kosztowniejszą alternatywą dla znieczulenia dożylnego, aczkolwiek wygodniejszą dla anestezjologa. Stosowanie tego znieczulenia w chirurgii plastycznej (podobnie jak i znieczulenia regionalnego), zarezerwowane jest do dużych zabiegów plastycznych, po których pacjent z przyczyn chirurgicznych i tak musi pozostawać pod nadzorem medycznym do 24 godzin. Stosujemy je również do zabiegów w jamie nosowo-gardłowej (np. plastyki nosa, zabiegów z zakresu chirurgii szczękowo-twarzowej czy stomatologicznych), gdzie najistotniejsza dla bezpieczeństwa jest separacja dróg oddechowych od pola operacyjnego i zapewnienie pewnej i dobrej wentylacji znieczulonego pacjenta.

Pacjenci zakwalifikowani do takiego znieczulenia dostają przed zabiegiem tzw. premedykację doustną, powodującą redukcję lęku, niepamięć, zmniejszającą zapotrzebowanie na stosowane leki, ale i wydłużającą okres pełnego wybudzenia nawet o kilka godzin. Po podaniu środków usypiających i zwiotczających mięśnie wykonuje się zabezpieczenie dróg oddechowych specjalną rurką z mankietem uszczelniającym, tzw. intubację dotchawiczą. W trakcie zabiegu pacjent otrzymuje leki powodujące utratę świadomości i zanik odruchów (gazowe lub dożylne), narkotyczne leki przeciwbólowe i w wybranych przypadkach leki zwiotczające mięśnie. Przy zabiegach niedotyczących jamy nosowo-gardłowej alternatywą jest stosowanie tzw. maski krtaniowej bez stosowania środków zwiotczających. Również tutaj stosujemy ochronę przed wychłodzeniem i powikłaniami związanymi z uciskiem podłoża na ciało pacjenta.

Wybudzenie po zabiegu jest stosunkowo szybkie, pozwala na uzyskanie zadowalającej sprawności psychofizycznej. Pacjent prawie nigdy nie pamięta zabiegu. Wynika to z użycia nowoczesnych leków i ich antagonistów, lub stosowania znieczulenia wziewnego, działającego praktycznie tylko w okresie podawania gazów anestezjologicznych. Również tutaj z wyprzedzeniem stosujemy leki przeciwwymiotne, przeciwbólowe i antybiotyk, poprawiając komfort i bezpieczeństwo w okresie pooperacyjnym.